(бұл жадынама азаматтарға тұжырымдаманы нақтылау және сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында әзірленген)
Сыбайлас жемқорлық – мемлекет пен қоғамның тұрақтылығына қауіп төндіретін Қазақстанның қауіпсіздігіне жүйелі қатер.
Қазақстан Республикасының «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Заңының 6-бабына сәйкес барлық мемлекеттік органдар мен лауазымды тұлғалар өз құзыреті шегінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жүргізуге міндетті.
Сыбайлас жемқорлық түсінігі
Сыбайлас жемқорлық – мемлекеттік функцияларды жүзеге асыратын адамдардың, сондай-ақ соларға теңестірілген адамдардың өздерінің лауазымдық өкілеттіктерін және соған байланысты мүмкіндіктерін пайдалана отырып, не өз өкілеттіктерін өзге де жолмен мүліктік пайда алу үшін пайдалана отырып, жеке өзі немесе делдал арқылы мүліктік игіліктер мен артықшылықтар алуы, сондай-ақ сәйкес жеке және заңды тұлғалардың көрсетілген жеңілдіктер мен артықшылықтарды заңсыз беру жолымен осы тұлғаларға пара беру.
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық – «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы» Қазақстан Республикасының Заңында, сондай-ақ өзге де заңдарда көзделген, заңда белгіленген тәртіптік, әкімшілік және қылмыстық жауапкершілікке әкеп соғатын сыбайлас жемқорлықпен байланысты немесе сыбайлас жемқорлыққа жағдай туғызатын әрекеттер.
Пара
Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде пара алумен байланысты қылмыстардың екі түрі қарастырылған:
• пара алу (311-бап);
• Пара беру (312-бап).
Пара алу аса қауіпті қызметтік қылмыстардың бірі болып табылады, әсіресе егер ол адамдар тобымен жасалса немесе заңды немесе заңсыз әрекеттер (әрекетсіздік) үшін лауазымдық артықшылықтар мен жеңілдіктер алудан тұратын қорқытып алумен қатар жүрсе.
Пара беру – лауазымды тұлғаны заңды немесе заңсыз әрекеттерге (әрекетсіздікке) итермелеуге немесе берушінің пайдасына қандай да бір артықшылықтар беруге, алуға, оның ішінде жалпы қамқорлық немесе қызметте келісімге келуге бағытталған қылмыс.
Пара дегеніміз:
Заттар – ақша, оның ішінде валюта, банк чектері мен бағалы қағаздар, бағалы металдар мен тастардан жасалған бұйымдар, автомобильдер, азық-түлік, бейнеаппаратуралар, тұрмыстық техника және басқа да тауарлар, пәтерлер, саяжайлар, саяжайлар, гараждар, жер учаскелері және басқа да жылжымайтын мүліктер.
Қызметтер мен жеңілдіктер – емделу, жөндеу және құрылыс жұмыстары, санаториялық-курорттық және туристік жолдамалар, шетелге сапарлар, ойын-сауық және басқа да шығындарды тегін немесе жеңілдетілген бағамен төлеу.
Параның жасырын түрі – несиеге немесе жоқ қарызды өтеу, арзан бағамен сатып алынған тауарды төлеу, жоғары бағамен тауарды сатып алу, жалған еңбек шартын жасасу деген желеумен банктен несие алу. пара алушының, оның туыстарының, достарының жалақысы, жеңілдетілген несие алу, лекциялар, мақалалар, кітаптар үшін төлемақыны асыра көрсету, казинодағы «кездейсоқ» ұтыстар, жалға алу ақысын төмендету, несиенің пайыздық мөлшерлемесін көтеру және т.б.
Пара алғаны үшін кім жауапқа тартылуы мүмкін?
Мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген лауазымды адам және оған теңестірілген адам пара алушы деп танылуы мүмкін.
Жауапты мемлекеттiк лауазымды атқаратын адамдар – мемлекеттiң функцияларын және мемлекеттiк органдардың өкiлеттiктерiн тiкелей орындау үшiн Қазақстан Республикасының Конституциясында, Қазақстан Республикасының конституциялық және өзге де заңдарында белгiленген лауазымдарды атқаратын адамдар.
Пара алу туралы түсінік
Коммерциялық немесе өзге ұйымда басқару функцияларын жүзеге асыратын адамға ақшаны, бағалы қағаздарды немесе өзге де мүлікті заңсыз беру, сол сияқты пара алуды жүзеге асыратын адамның мүддесінде өзінің қызметтік бабын пайдаланғаны үшін оған мүліктік қызмет көрсетуді заңсыз көрсету – Қылмыстық іс бойынша. Қазақстан Республикасының Кодексі коммерциялық пара алу деп аталады (231-бап).
Пара алу және коммерциялық пара алу үшін жаза
Пара алу Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде пара беруге қарағанда қоғамға қауіпті әрекет ретінде қарастырылған.
Пара алу:
Мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкiлеттiк берiлген адамның не оған теңестiрiлген адамның жеке өзі немесе делдал арқылы ақша, бағалы қағаздар, өзге де мүлiк түрiндегi пара алуы, мүлiкке құқық немесе өзi үшiн немесе басқа тұлғалар үшiн мүлiктiк пайда алуы. пара берушiнiң немесе ол өкiлдiк еткен адамдардың пайдасына жасалған әрекеттер (әрекетсiздiк), егер мұндай әрекеттер (әрекетсiздiк) мемлекеттiк функцияларды орындауға уәкiлеттiк берiлген адамның не оған теңестiрiлген адамның не оның күшiмен лауазымдық өкiлеттiгiне жатқызылған болса. оның қызметтік жағдайы, осындай әрекеттерге (әрекетсіздікке) ықпал етуі мүмкін болса, сол сияқты жалпы қамқорлық немесе қызметтік келісім үшін - жеті жүзден екі мың айлық есептiк көрсеткiшке дейiнгi мөлшерiнде айыппұл салуға не жалақысы немесе сотталғанның жеті айдан бір жылға дейінгі кезеңдегі жалақысы немесе өзге де табысы;не мүлкі тәркіленіп немесе онсыз бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеу, не бес жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Қылмысты мемлекеттiк қызметтi атқаратын адам, сол сияқты заңсыз әрекетi (әрекетсiздiгi) үшiн пара алу арқылы жасалса, - белгiлi бiр лауазымдарды атқару құқығынан айыра отырып, үш жылдан жетi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыруға жазаланады. мүлкі тәркіленіп, жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір қызметпен айналысуға.
Қылмысты адамдар тобы алдын ала сөз байласып қорқытып алу арқылы немесе аса ірі мөлшерде қайталап жасаса, - мүлкі тәркіленіп, жеті жылдан он екі жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Пара беру:
Пара лауазымды адамға жеке өзі немесе делдал арқылы берілсе - жеті жүзден екі мың айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде не сотталғанның бес айдан жеті айға дейінгі мерзімге жалақысы немесе өзге де кірісі мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады. не екі жылға дейінгі мерзімге түзеу жұмыстарына, не үш жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Лауазымды адамға қасақана заңсыз әрекет (әрекетсіздік) жасағаны үшін пара берілсе – бір мыңнан үш мыңға дейінгі айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде не сотталған адамның жеті айлық мерзімге жалақысы немесе өзге де кірісі мөлшерінде айыппұл салуға әкеп соғады. айдан бір жылға дейін не бес жылға дейінгі мерзімге бас бостандығын шектеуге не сол мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады.
Жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамға пара беру - жеті жылға дейінгі мерзімге белгілі бір лауазымдарды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыра отырып, бес жылдан он жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады. мүлік.
Пара медиация және парақорлық
Пара көбіне Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмыстың сыбайластары ретінде қарастырылған делдал – бағынысты қызметкерлер, жеке кәсіпкерлер, делдалдық фирмалардың қызметкерлері арқылы беріледі және алынады.
Коммерциялық пара алу Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмысқа қатысушы ретінде де қарастырылған делдалдар – бағынысты қызметкерлер, шаруашылық серіктестер, арнайы жалданған адамдар арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.
Параны тікелей де («егер мәселе біздің пайдамызға шешілсе, сіз ...... аласыз») және жанама түрде де ұсынылуы мүмкін.
Пара берген немесе коммерциялық пара алған азамат жауапкершіліктен босатылуы мүмкін, егер:
• бопсалау фактісі анықталған;
• азамат өз еркімен құқық қорғау органдарына әрекеті туралы хабарлаған.
Пара алу немесе коммерциялық пара алу туралы көрінеу жалған хабарлау Қазақстан Республикасының Қылмыстық кодексінде қылмыс деп танылады және алты жылға дейінгі мерзімге бас бостандығынан айыруға жазаланады (351-бап).
Пара ұсынылса немесе талап етілсе не істеу керек
• пара берушінің (пара алушының) пара алудан (беруден) ықтиярлық немесе үзілді-кесілді бас тартуы ретінде түсіндірілуі мүмкін ұқыпсыз мәлімдемелерден аулақ, өте мұқият, сыпайы, ашуланбай, өзін ұстауға;
• мұқият тыңдаңыз және сізге ұсынылатын шарттарды дәл есте сақтаңыз (сомалар сомасы, тауардың атауы және қызмет көрсету сипаты, параны аудару шарттары мен әдістері, коммерциялық пара алу нысаны, мәселелерді шешу реттілігі);
• пара беру уақыты мен орны туралы мәселені келесі әңгімеге дейін қалдыруға тырысыңыз және келесі кездесуге сізге жақсы таныс орынды ұсыныңыз;
• әңгімеде бастамашылық жасамаңыз, көбірек «қабылдауға жұмыс жасаңыз», ықтимал пара алушы (пара беруші) «сөйлесін», мүмкіндігінше көбірек ақпарат айтыңыз;
• Егер сізде дауыс жазу құрылғысы болса, пара немесе оның бопсалау туралы ұсынысын (жасырын) жазып көріңіз.
Пара ұсыну немесе бопсалау фактілері орындалғаннан кейін бірден не істеу керек?
Осы факті бойынша Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері агенттігінің облыс бойынша департаментіне, облыс бойынша экономикалық қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаментіне хабарлансын.
Жұмыс орныңыздағы құқық қорғау органдарының біріне немесе олардың жоғары тұрған органдарына алдағы қылмыс туралы ауызша немесе жазбаша арызбен жүгініңіз.
Жергілікті атқарушы органдардың, құқық қорғау органдарының және басқа да мемлекеттік органдардың өкілдері пара ұсынған немесе талап еткен жағдайларда, осы органдардың өз қызметкерлерімен жасалған қылмыстардың жолын кесумен айналысатын ішкі қауіпсіздік бөлімшелеріне тікелей хабарласуға болады.
Сізге пара ұсыну немесе бопсалау туралы хабарламамен жүгінген құқық қорғау органының басшысымен кездесуге жазылыңыз.
Сізге пара ұсыну немесе оны бопсалау фактісі туралы мәлімдеме жазыңыз, онда сіз мыналарды нақты көрсетуіңіз керек:
• лауазымды тұлғалардың қайсысы (тегі, аты, әкесінің аты, қызметі, мекеме) сізге пара ұсынса немесе оны бопсалайды;
• ұсынылған немесе сұралған параның мөлшері мен сипаты қандай;
• қандай нақты әрекеттеріңіз (немесе әрекетсіздігіңіз) үшін сізге пара ұсынылған немесе бопсалаған;
• параны тікелей беру қай уақытта, қай жерде және қалай жүзеге асырылуы керек;
• құқық қорғау органының нұсқауларына сәйкес әрекет етуді жалғастыру;
• белгіленген уақытта алға.
Білу керек!
Қылмыстар туралы ауызша хабарламалар мен жазбаша арыздарды құқық қорғау органдары қылмыс жасалған жері мен уақытына қарамастан тәулік бойы қабылдайды.
Құқық қорғау органының кезекші бөлімінде хабарламаны ауызша немесе жазбаша түрде тыңдап, қабылдауға міндеттісіз. Бұл жағдайда хабарламаны алған қызметкердің аты-жөнін, лауазымын және жұмыс телефонын сұрау керек.
Құқық қорғау органында тіркелгені туралы белгі немесе хабарламаны алған қызметкер туралы мәліметтер және оның қолы, тіркеу нөмірі, аты-жөні, мекенжайы және телефон нөмірі көрсетілген хабарлама талоны бар өтінішіңіздің көшірмесін алуға құқығыңыз бар. құқық қорғау органы, хабарламаны алған күні.
Құқық қорғау органында Сізден келіп түскен хабарлама (өтініш) дереу тіркеліп, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес процессуалдық әрекеттерді жүзеге асыру үшін жоғары тұрған басшыға хабарлануы тиіс.
Қолданылған шаралардың сипаты туралы өтінішіңізді орындау тапсырылған құқық қорғау органынан білуге және сізді қозғайтын мәселелер бойынша толық ақпарат алу үшін тиісті бөлімше басшысының қабылдауын талап етуге құқығыңыз бар. құқықтарыңыз бен заңды мүдделеріңіз.
Сізден пара беру туралы хабарламаны (өтінішті) қабылдаудан бас тартқан жағдайда, сіз осы заңсыз әрекеттерге жоғары тұрған органдарға шағымдануға, сондай-ақ құқық қорғау органдары қызметкерлерінің заңсыз әрекеттеріне шағымдануға құқылысыз. құқық қорғау органдары мен құқық қорғау органдарының қызметіне прокурорлық қадағалау.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл органының сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы күресте өзге де жолмен жәрдемдесетін адамдарды көтермелеу жөніндегі әрекетіне немесе әрекетсіздігіне сот тәртібімен шағым жасалуы мүмкін.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске жәрдемдесетін тұлғалардың қол сұғылмаушылық кепілдіктері
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске өзге де жолмен жәрдемдескен адам мемлекет қорғауында болады.
Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске жәрдемдесетін адам туралы мәліметтер мемлекеттік құпия болып табылады және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы қолданыстағы заңнамада көзделген уәкілетті органдардың немесе заңда белгіленген тәртіппен соттың сұрау салуы бойынша ғана беріледі. Бұл ақпаратты жария ету заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.
Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылық фактісі туралы хабарлаған немесе сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске өзге де жолмен жәрдемдесетін адам Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілеген тәртіппен көтермеленеді.
Қажет болған жағдайда сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл органдары сыбайлас жемқорлыққа қарсы күреске жәрдемдесетін адамдардың жеке қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
Көрiнеу жалған мәлiметтер берген адам Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленген тәртiппен жауапты болады.
